I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Turku

---

Nazwa

Szkoła, która obecnie funkcjonuje jako I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Turku, przez ponad sto lat zmieniała swoją nazwę, odzwierciedlając rozwój i zmiany w polskim systemie edukacji. Poniżej przedstawiono listę nazw, które nosiła szkoła od momentu swojego powstania w 1912 roku:

• 1912–1916 – Progimnazjum Męskie w Turku,
• 1916–1918 – Gimnazjum Męskie w Turku im. Tadeusza Kościuszki,
• 1918–1920 – Gimnazjum Męskie im. Tadeusza Kościuszki w Turku Ziemi Kaliskiej,
• 1920–1921 – Gimnazjum Filologiczne Męskie im. Tadeusza Kościuszki w Turku,
• 1921–1924 – Gimnazjum Humanistyczne Męskie Sejmiku Powiatowego im. Tadeusza Kościuszki w Turku,
• 1924–1938 – Gimnazjum Koedukacyjne Humanistyczne Towarzystwa Szkolnego im. Tadeusza Kościuszki w Turku,
• 1938–1945 – Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Turku,
• 1945–1980 – Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Turku,
• 1980–2014 – Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Tadeusza Kościuszki w Turku,
• od 2014 – I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Turku.

Historia

Inicjatywa utworzenia średniej szkoły w Turku zainicjowana została w 1906 roku, a jej powstanie było wspierane przez Polską Macierz Szkolną. Mimo to, projekt nie ujrzał światła dziennego z powodu rozwiązania tej organizacji. Po roku 1907 Turek pozostał jedynym większym miastem w guberni kaliskiej, które nie miało dostępu do edukacji na poziomie średnim. Dnia 10 maja 1908 roku utworzono Komitet Założycielski szkoły, w którego skład weszli między innymi weterynarz Leon Lubomir Kruszyński, ziemianin Wincenty Orłowski oraz lekarze: Edward Mader, Henryk Sachs i Leon Łączyński, a także Rajnhold Szeffel, Tobiasz Kaczorowski, Edward York i Leon Hubner.

W lipcu 1908 roku Komitet wypuścił odezwę „Przez oświatę do kultury i dobrobytu”, w której promował ideę budowy szkoły. W ramach działań finansowych zorganizowano loterie, zbiórki uliczne oraz przyjmowano datki, które pozwoliły zgromadzić kwotę 7 tysięcy rubli. Za zebrane fundusze zakupiono nieruchomość przy ul. Szkolnej 214 (obecnie ul. Szkolna 8).

Budowa szkoły zakończyła się formalnym otwarciem, które miało miejsce 2 września 1912 roku. W uroczystości wzięli udział zarówno mieszkańcy, jak i przedstawiciele władz. O oprawę artystyczną zadbała orkiestra. Pierwszym dyrektorem instytucji został Wacław Sikorski. Już 7 listopada 1912 roku powstało Towarzystwo Szkolne, które zajęło się wsparciem dla progimnazjum męskiego oraz żeńskiej szkoły handlowej.

W czasie I wojny światowej, od września 1914 roku do stycznia 1915 roku, budynek szkoły był zajęty przez niemieckie wojsko. W 1915 roku utworzono przy szkole nielegalną drużynę skautową, której przewodniczyli Henryk Milewski oraz Czesław Grzybowski, a opiekunem został Stanisław Kączkowski. Działały również inicjatywy w stylu Koła Przyjaciół Harcerstwa, które powstało w 1916 roku z inicjatywy Kączkowskiego. 8 lipca 1916 roku drużyna skautowa dołączyła do Organizacji Skautowej, natomiast w 1918 roku weszła w struktury Związku Harcerstwa Polskiego.

Szkoła zyskała imię Tadeusza Kościuszki w 1917 roku, a ten sam rok przyniósł nowe inwestycje, takie jak budowa sali rekreacyjnej i remont budynku. Dnia 11 listopada 1918 roku skauci odegrali istotną rolę w przejmowaniu władzy od niemieckiej administracji. W trakcie zamieszek tragicznie zginął Stanisław Kączkowski, który został trafiony kulą podczas ostrzegawczej salwy oddanej przez niemieckich żołnierzy.

W roku szkolnym 1919/1920 szkołę uczęszczało już 340 uczniów. Uczniowie brali udział w działaniach wojennych w składzie 205 Pułku Piechoty i 201 Pułku Piechoty podczas wojny polsko-bolszewickiej, co doprowadziło do śmierci 6 uczniów. W 1920 roku dyrektor Wacław Sikorski przeniósł się do Kalisza, a jego miejsce zajął Stanisław Wyrzykowski. Wobec trudnej sytuacji finansowej, w latach 1921–1924 administrację szkoły przejął Sejmik Powiatowy.

W 1925 roku do gimnazjum w Turku zakupiono pierwszy radiotelefon, co umożliwiło utworzenie Klubu Radioamatorów. Do historii wpisuje się również fakt, że w 1924 roku nauczyciel języka łacińskiego, Józef Żołnierek, wydal podręcznik do nauczania tegoż języka. Decyzję o połączeniu Gimnazjum Żeńskiego i Męskiego w koedukacyjne podjęto w maju 1924 roku, chociaż z powodu oporu rodziców oraz nauczycieli ostateczne połączenie klas miało miejsce dopiero we wrześniu 1925 roku.

W związku z nieprawidłowym zarządzaniem finansami, w 1927 roku z pozycji dyrektora został usunięty Stanisław Wyrzykowski, a zastąpił go Stanisław Filipek. W roku szkolnym 1929/1930 uczęszczało 137 uczniów. W 1929 roku dyrektorem został Wiktor Mondalski, który wpłynął pozytywnie na sytuację finansową i poziom kształcenia zanim zmarł nagle 30 kwietnia 1930 roku. Po jego śmierci, stanowisko objął Andrzej Mazur, pełniąc tę rolę do 1932 roku.

Na przełomie lat 1932 i 1933 dyrektorem był Wiesław Gołaszewski, a od 1933 do 1936 Marian Cieplak, który zainicjował budowę nowego budynku szkolnego. Jego pomysły zdobyły poparcie Felicjana Sławoja Składkowskiego, a także wsparcie finansowe od Ady Sari. W 1936 roku dyrektorem szkoły został Kazimierz Skowroński.

Budowa nowego obiektu zaczęła się w czerwcu 1937 roku, a 11 listopada tegoż roku odbyła się ceremonia wmurowania aktu erekcyjnego oraz kamienia węgielnego. Po zakończeniu budowy w czerwcu 1938 roku, dyrektorem został Franciszek Stach. 4 września 1938 roku nowy gmach został oddany do użytku. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz, w tym bp Karol Radoński, wicewojewoda Jan Łepkowski oraz starosta Wacław Sulkowski. Aula zyskała imię Tomiły Składkowskiej, założycielki Żeńskiej Szkoły Handlowej. W tym samym roku szkoła została upaństwowiona, a liczba uczniów wzrosła do 240.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku budynki szkolne zostały przekształcone w punkty służby przeciwlotniczej, a po wycofaniu się niemieckich wojsk w 21 stycznia 1945 roku, w obiekcie mieścił się radziecki szpital wojskowy. W styczniu 1945 roku polecono funkcję dyrektora Edmundowi Kaczorowskiemu, który w marcu został zastąpiony przez Bronisława Kaszyńskiego. Marzec 1946 roku był momentem, w którym szkoła otrzymała sztandar ufundowany przez rodziców i uczniów.

W 1947 roku, za pośrednictwem Konsula Generalnego RP w Chicago oraz byłego dyrektora Mariana Cieplaka, school received 2 horses from the USA, which were sold to finance the construction of a dormitory. W lipcu 1951 roku na stanowisko dyrektora powołano Eugeniusza Miniszewskiego. W wrześniu 1963 roku otwarto internat na 180 miejsc, a rok później w nowym skrzydle szkoły rozpoczęło działalność Technikum Mechaniczno-Elektryczne.

We wrześniu 1971 roku dyrektorem szkoły został Jan Bonikowski. W kwietniu 1976 roku przyznano liceum nowy sztandar oraz odsłonięto popiersie Tadeusza Kościuszki, w ceremonii uczestniczył generał Henryk Antoszkiewicz. 9 stycznia 1981 roku budynek szkoły został podpalony, a do 5 marca tego samego roku zajęcia odbywały się w Szkoły Podstawowej nr 4. W wrześniu 1984 roku szkolnej nadano odznakę „Za zasługi dla Województwa Konińskiego”. Od 1 września 1986, dyrektorem został Edmund Ćwikliński, a od października 1989 roku auli nadano imię Tomiły Składkowskiej.

W wrześniu 1992 roku dyrektorką została Jolanta Rowińska, a w 1997 roku na to stanowisko powrócił Edmund Ćwikliński. W 2000 roku dyrektorem został Lech Zielony. W listopadzie 2004 roku odsłonięto tablicę pamiątkową dla mieszkańców Turku, którzy zginęli za ojczyznę. W 2014 roku dyrektorem szkoły została Danuta Szczepanik.

W wrześniu 2023 roku otwarto nową halę sportową, w której wydarzeniu uczestniczył minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek oraz poseł Ryszard Bartosik.

Dyrektorzy szkoły

Historia dyrekcji I Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Turku sięga początków XX wieku, kiedy to na czoło placówki stawali wspaniali ludzie. Poniżej przedstawiamy listę osób, które pełniły funkcje dyrektorskie w naszej szkole przez lata:

• Wacław Sikorski (1912–1920),
• Stanisław Wyrzykowski (1920–1927),
• Stanisław Filipek (1927–1929),
• Wiktor Mondalski (1929–1930),
• Wiesław Gołaszewski (1930, 1932–1933),
• Andrzej Mazur (1930–1932),
• Marian Cieplak (1933–1936),
• Kazimierz Skowroński (1936–1938),
• Franciszek Stach (1938–1939),
• Edmund Kaczorowski (1945),
• Bronisław Kaszyński (1946–1951),
• Eugeniusz Miniszewski (1951–1974),
• Jan Bonikowski (1974–1986),
• Edmund Ćwikliński (1986–1992, 1997–2000),
• Jolanta Rowińska (1992–1997),
• Lech Zielony (2000–2014),
• Danuta Szczepanik (od 2014).

Każdy z tych dyrektorów wniósł istotny wkład w rozwój szkoły, wprowadzając nowe idee i reformy, które miały na celu podniesienie jakości nauczania oraz wzbogacenie oferty edukacyjnej.

Wychowankowie i absolwenci

W historii szkoły znajdują się wybitni absolwenci i wychowankowie, którzy przyczynili się do jej renomy. Wśród nich można wymienić kilka znaczących postaci:

• Andrzej Baraniecki (1934–2003) – polityk, nauczyciel akademicki, poseł na Sejm I kadencji,
• Zdzisław Czapla (ur. 1949) – górnik oraz samorządowiec, który pełnił funkcję burmistrza Turku w latach 2002–2014,
• Elżbieta Frąckowiak (ur. 1950) – naukowiec, profesor nauk chemicznych, specjalizująca się w chemicznych źródłach prądu oraz elektrochemii,
• Zofia Gaszyńska (1924–1992) – bibliotekarka, która przez wiele lat kierowała Biblioteką Centralną Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu,
• Tomasz Gatka (ur. 1974) – bobsleista, uczestnik Olimpiady w Nagano w 1998 oraz Salt Lake City w 2002,
• Krzysztof Kaszyński (1939–2019) – filozof, nauczyciel akademicki oraz działacz partyjny, doktor habilitowany nauk filozoficznych i profesor nadzwyczajny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze, a także wicewojoda zielonogórski w latach 1985–1986,
• Marek Koter (ur. 1937) – geograf, profesor nauk o Ziemi,
• Bogumiła Krassowska (1930–1998) – bibliograf i bibliotekarka,
• Andrzej Ogrodowczyk (1952–2002) – poeta pokolenia „indywidualistów 1976–1989″, prozaik, eseista i krytyk literacki,
• Kazimierz Rulka (ur. 1944) – duchowny katolicki, profesor Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, zajmujący się także dyrekcją seminaryjnej biblioteki,
• Józef Rutkowski (1922–2002) – ekonomista oraz wykładowca akademicki, który pełnił m.in. rolę kierownika Katedry Finansów Międzynarodowych w Zachodniopomorskiej Szkole Biznesu,
• Jan Sikorski (1898–1987) – nauczyciel oraz aktywny działacz społeczny związany ze Zgierzem,
• Mietek Szcześniak (ur. 1964) – piosenkarz, kompozytor oraz autor tekstów,
• Irena Tomaszak-Zesiuk (ur. 1954) – polityk, nauczycielka i samorządowiec, posłanka na Sejm VI oraz VII kadencji,
• Ryszard Trenkler (1912–1993) – duchowny luterański, pełniący funkcje proboszcza w Toruniu i Warszawie, a także pisarz religijny,
• Marianna Zając (ur. 1937) – chemik i farmaceutka, zajmująca stanowisko kierownika Katedry Chemii Farmaceutycznej na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu.

---

Oceń: I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Turku

---