Ludwik Grossman

---

Życiorys

W roku 1853 Ludwik Grossman zakończył naukę w Wyższej Szkole Realnej w Kaliszu, gdzie rozpoczął swoją przygodę z muzyką, ucząc się gry na fortepianie pod okiem Józefa Drobniewskiego, a następnie skrzypcach u W. Kopińskiego. Po ukończeniu tamtejszej szkoły, kontynuował edukację muzyczną w Warszawie, kształcąc się u Karola Augusta Freyera. W 1854 roku wyjechał do Berlina, gdzie przez trzy lata studiował kompozycję pod przewodnictwem Carla Friedricha Rungenhagena oraz uczestniczył w zajęciach uniwersyteckich.

Po powrocie do Warszawy, Grossman zyskał doświadczenie jako pianista, organista oraz dyrygent chóralny. Oprócz tego, pełnił rolę nauczyciela muzyki w Instytucie Szlacheckim oraz prowadził prywatne lekcje. W 1857 roku połączył siły z Juliuszem Hermanem, który był właścicielem sklepu ze sprzętem muzycznym, w tym fortepianami, pianinami, fish harmoniami i melodykonami, z siedzibą przy ul. Miodowej w Warszawie. W składzie tym znajdowała się sala koncertowa, w której występowały znane osobistości, takie jak Artur Rubinstein, Pablo Sarasate, Piotr Czajkowski oraz Sarah Bernhardt.

W 1866 roku Grossman udał się do Paryża, gdzie zabiegał o wystawienie swojej opery „Rybak z Palermo”, której librettem zajmował się Jan Chęciński. Opera została dobrze przyjęta przez Gioacchino Rossiniego, co potwierdziło jego talent. W Paryżu gościł również w 1895 roku, kontynuując swoją muzyczną podróż.

Jego wkład w rozwój życia muzycznego w Warszawie był ogromny. Choć współczesne mu środowisko głównie widziało go jako kompozytora, doceniano szczególnie jego umiejętności w zakresie oryginalnej instrumentacji oraz prostotę melodii. Grossman był współwłaścicielem największego w Polsce przedsiębiorstwa handlowo-muzycznego, współzałożyciel i w latach 1871-1874 członek komitetu Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, a także członkiem pierwszego zarządu Filharmonii Warszawskiej. Angażował się w działalność teatrów cesarskich, aktywnie współpracował z czasopismem „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” oraz wspierał finansowo Warszawskie Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia”. Przez wiele lat prowadził ze swoją żoną salon muzyczny, w którym pielęgnował relacje z artystami muzycznymi z Europy oraz USA, manifestując swoją obecność również jako dyrygent.

Twórczość

Kompozycja dla Ludwika Grossmana, chociaż nie była jego głównym celem, zdobyła w świecie muzyki znaczące uznanie. Jego utwory często prezentowane były za granicą, co świadczy o ich wartości artystycznej. Szczególnie pamiętnym wydarzeniem było otwarcie Kanału Sueskiego, podczas którego wykonano kantatę zamówioną specjalnie u Grossmana. Kompozytor za tę pracę otrzymał od emira prestiżowy order.

Jego opera „Duch wojewody” z librettem Władysława Ludwika Anczyca cieszyła się powodzeniem nie tylko w Polsce, ale także w Wiedniu, gdzie sztukę wystawiono w 1877 roku. Opinie krytyka Eduarda Hanslicka były bardzo pochlebne, co tylko podkreśliło jej wartość. Poza Wiedniem „Duch wojewody” był przedstawiany w wielu miastach, takich jak Kraków (1877), Peszt, Petersburg (1877), Lwów (1878), Graz, Cieplice, Berno oraz Berlin (1884).

Niestety, dwie pozostałe opery Grossmana – „Kornet Hamilton” (1867) i „Les sabots de la marquise” (1896) – nie doczekały się wykonania ani publikacji. Jego twórczość instrumentalna ograniczała się głównie do baletowych partytur oraz niewielkiej liczby utworów kameralnych i salonowych na fortepian. W dorobku kompozytorskim znalazły się również cztery uwertury:

• Uwertura koncertowa e-moll,
• Uwertura „Król Lear” do tragedii Williama Szekspira (1957),
• Uwertura ukraińska „Maria” (1860) do poematu Antoniego Malczewskiego,
• nieukończona uwertura „Szermierz z Rawenny” (1877) do tragedii Franza Grillparzera.

W Polsce szczególne uznanie zyskał marsz na chór męski „Raźno chłopcy” oraz instrumentalny czardasz z opery „Duch wojewody”, które stały się nieodłącznym elementem festiwali i koncertów. Tak więc twórczość Grossmana wciąż pozostaje w pamięci miłośników muzyki.

---

Oceń: Ludwik Grossman

---